KULTURA

Ojcze Nasz (Modlitwa Pańska)

Ojcze nasz, któryś jest w niebie
święć się imię Twoje;
przyjdź królestwo Twoje;
bądź wola Twoja jako w niebie tak i na ziemi;
chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj;
i odpuść nam nasze winy,
jako i my odpuszczamy naszym winowajcom;
i nie wódź nas na pokuszenie;
ale nas zbaw od złego.
Amen. 

​

LEGENDY

O POPIELU

Książe Popiel, władca Kruszwicy był bardzo złym człowiekiem. Miał żonę Gerdę, która była piękna i chciwa. Mąż słuchał tylko jej, a nie dobrych doradców. Kiedy na świat przyszli dwaj synowie, książę w ogóle stracił głowę.

Gerda chciała zabić stryjów Popiela, bo bała się, że ich wybiorą na tron zamiast jej synów. Gerda przygotowała straszny plan. Zaprosiła stryjów i powiedziała, że Popiel jest ciężko chory. Popiel poprosił ich, aby na pożegnanie wypili z nim miodu. Miód był oczywiście zatruty, a Popiel tylko udawał, że pije. Stryjowie zmarli.

Nagle w zamku pojawiły się myszy. Bardzo duzo myszy. Przerażony Popiel razem z rodziną uciekł i schował się w wieży. To mu jednak nie pomogło – myszy dostały się do środka po murach, zjadły całą rodzinę i zniknęły... Skryły się gdzieś w pobliżu i czekają, aż w okolicy pojawi się następny morderca.

PIAST KOŁODZIEJ

Było to w czasach, kiedy w Kruszwicy rządził okrutny Popiel.

Niedaleko grodu żył z rodziną biedny kołodziej Piast. Miał żonę Rzepichę i syna. Syn miał prawie 7 lat. Zgodnie ze zwyczajem miały się odbyć jego postrzyżyny. Na uroczystość  kołodziej zaprosił sąsiadów. Goście już przyszli, kiedy w drzwiach zjawiło się dwóch podróżnych. Piast był biedny, ale zaprosił ich do stołu.

W momencie postrzyżyn jeden z nieznajomych podszedł do chłopca i go ochrzcił, nadając mu imię Ziemowit. Przepowiedzieli też Ziemowitowi wspaniałą przyszłość. Potem obaj ruszyli w dalszą drogę.

Piast zaniepokoił się, że skończą się zapasy. Kiedy jednak Rzepicha poszła do spiżarni, zobaczyła, że nic nie ubyło. Goście dowiedzieli się o tym i zrozumieli, że to jest znak.

Przepowiednia dwóch podróżnych się spełniła. Zły Popiel stracił władzę i ukrył się w wieży, gdzie zjadły go myszy. A dobry Piast dał początek dynastii Piastów. Od niego wywodzi się pierwszy historyczny władca Polski – Mieszko I.

​

O SMOKU WAWELSKIM

Legendarny smok mieszkający u podnóża krakowskiego Wzgórza Wawelskiego w jaskini nazywanej Smoczą Jamą.  On pożerał zwierzęta i ptactwo domowe. Jadł więcej i więcej. Potem smok zaczął polować na ludzi. Król chciał zabić potwora, ale nikt nie mógł...

Wtedy król obiecał, że osoba, której uda się zabić smoka, otrzyma wspaniałą nagrodę. Wtedy pojawił się szewc. Kupił barana, wyjął wszystkie jego wnętrzności, a skórę nadział siarką i smołą. Położył to przed pieczarę smoka. Smok wyszedł z jamy i szybko zjadł barana. Ale nagle poczuł ból - ogień zaczął palić jego żołądek! Smok podszedł do brzegu rzeki i zaczął pić wodę. Jego brzuch z sekundy na sekundę stawał się coraz większy! Smok pił... pił... pił... aż pękł!

Wszyscy się ucieszyli, a bohater został nagrodzony.

Na pamiątkę legendy u podnóża Wzgórza Wawelskiego w 1972 ustawiono pomnik Smoka Wawelskiego.

LEGENDA O LAJKONIKU

Legenda o Lajkoniku wiąże się z najazdami ze wschodu Tatarów na Polskę w XIII wieku. Dziś lajkonik jest jednym z nieoficjalnych symboli Krakowa. Pochód Lajkonika, Harce Lajkonika – ludowa zabawa, ktora odbywa się w Krakowie co roku w pierwszy czwartek po święcie Bożego Ciała. Główny bohater zabawy – lajkonik (Tatarzyn) – to brodaty jeździec w pseudoorientalnym stroju poruszający się na sztucznym koniku.

Podczas oblężenia Krakowa przez Tatarów w 1287 roku włóczkowie zabili samego chana tatarskiego i doprowadzili do odstąpienia najeźdźców. Jeden z włóczków włożył strój zabitego Tatara i triumfalnie wkroczył do miasta owacyjnie witany przez mieszkańców.

O SYRENCE

Syrenka Wisłą płynęła do Warszawy. Wyszła na brzeg tam, gdzie dzisiaj jest jej pomnik. Miejsce się jej spodobało, więc została. Pewnego razu bogaty kupiec zobaczył syrenę i usłyszał jej piękny śpiew. Zachciał zarobic na tym śpiewaniu. Złapał ją i schował w drewnianej szopie, bez dostępu do wody. Skargi syreny usłyszał młody chłopiec, syn rybaka, i z pomocą przyjaciół w nocy ją uwolnił. Syrena z wdzięczności obiecała, że będzie bronić mieszkańców Warszawy. Z tego właśnie powodu Warszawska Syrena jest uzbrojona – ma miecz i tarczę dla obrony miasta.

​

WARS I SAWA

Legenda o Warsie i Sawie przedstawia nam historię powstania jednego z największych miast, a obecnie stolicy Polski, Warszawy.

Nazwa miasta pochodzi od imion bohaterów opowieści – Warsa i Sawy. Byli oni bardzo ubogim małżeństwem, które mieszkało nad rzeką Wisłą. Ich drewniana chatka stała w środku lasu. Wars był rybakiem, a jego żona opiekowała się domem. Choć byli biedni, to niczego im nie brakowało, bo byli dobrzy i uczciwi.

Pewnego dnia do drzwi ich domu zapukał sam książę Ziemomysł, który zgubił się podczas polowania i prosił o schronienie. Bez chwili namysłu małżeństwo przyjęło go pod swój dach, zadbało by się najadł i dobrze wyspał. Ziemomysł był tak wdzięczny, że postanowił wynagrodzić Warsowi i Sawie ich dobroć i gościnność. Podarował im ziemię, na której mieszkali i nazwał od ich imion. Stąd właśnie pochodzi nazwa Warszawy, naszej stolicy.

Legenda jest nie tylko ciekawą opowieścią, dzięki której poznajemy historię, ale jest także niezwykle pouczająca. Chociaż Wars i Sawa żyli skromnie i ubogo, nie zawahali się przyjąć zbłąkanego gościa pod swój dach. Co więcej, poczęstowali go jedzeniem i piciem, przygotowali łóżko, a przy tym byli mili i serdeczni. Książę docenił udzieloną przez nich...

​

O HEJNALE MARIACKIM

Hejnał mariacki – melodia w tonacji F-dur grana co godzinę z wieży kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Krakowie przez trębacza. Raz dziennie, w południe, jest transmitowana przez Program I PR. Dwudziestoczterogodzinne dyżury pełni jednocześnie dwóch hejnalistów, strażaków zawodowej straży pożarnej wykonując utwór po 48 razy w ciągu doby. O każdej pełnej godzinie hejnał rozbrzmiewa czterokrotnie w różne strony świata.

O tym, dlaczego melodia hejnału nagle urywa się, jakby była nie zagrana do końca, głosi legenda:

W XIII wieku Tatarzy najechali na Kraków. Mieszkańcy zostali ostrzeżeni przez strażnika, który czuwał zawsze na jednej z wież kościoła Mariackiego. Mimo, że ostrzeżenie nie uchroniło miasta od napaści wroga, to ludzie przygotowali się do obrony swoich domów i majątku. Strażnik na wieży ujrzał zbliżające się wojska tatarskie i zaczął wygrywać hejnał, który zgodnie z umową oznaczał nadchodzące niebezpieczeństwo i miał być ostrzeżeniem. Niestety, jeden z żołnierzy tatarskich dostrzegł strażnika i wymierzył w jego stronę strzałę, która trafiła prosto w gardło. Melodia nagle urwała się. Tatarzy weszli do miasta, ale ludzie, którzy usłyszeli hejnał byli już przygotowani na atak i nie zamierzali poddać się bez walki.

Legenda to przedstawia smutną, ale wspaniałą historię strażnika, który oddał swoje życie, aby ostrzec mieszkańców Krakowa, a tym samym ocalić miasto. Miał bardzo ważną i odpowiedzialną rolę, ale można powiedzieć, że wypełnił dobrze swój obowiązek. Nie zważając na zbliżające się niebezpieczeństwo,...

Historia ta nie jest bardzo stara, została wymyślona w latach 20 XX wieku. Jej autorką jest Aniela Pruszyńska, która – podczas kolacji z Ericiem P. Kellym – w odpowiedzi na pytanie swojego gościa dlaczego melodia hejnału tak nagle się urywa – naprędce skonfabulowała historię o tatarskiej strzale. W formie pisanej legenda po raz pierwszy jest wzmiankowana w powieści Erica P. Kelly’ego Trębacz z Krakowa z 1928.

​

O LECHU, CZECHU I RUSIE (legenda o godle polski)

Przed wiekami, gdy ziemie między dwiema pięknymi rzekami Wisłą i Odrą pokrywały nieprzebyte bory, w których łatwiej było spotkać tura czy niedźwiedzia niż myśliwego, w poszukiwaniu nowego miejsca osiedlenia przywędrowały tu plemiona słowiańskie. Na ich czele jechali trzej rodzeni bracia: pogodny, płowowłosy Lech, bystry i ruchliwy Czech oraz milczący Rus. Po długiej wędrówce puszcza przerzedziła się i oczom wędrowców ukazała się piękna kraina poprzecinana pagórkami i jeziorami, w których odbijał się błękit nieba. Niezwykły widok zachwycił braci, szczególnie zaś ujął serce Lecha. Na jednym z pagórków bracia dostrzegli ogromny, rozłożysty dąb, a na nim swoje gniazdo zbudował biały orzeł. Ten piękny ptak, na widok zbliżających się ludzi, rozpostarł skrzydła i wzbił się w powietrze. Rus pochwycił za łuk, jednak Lech powstrzymał go, gdyż uznał to za znak, by tu osiąść na stałe i założyć swój gród. 
Biały orzeł, którego widział na tle zachodzącego purpurą słońca, obrał sobie Lech za godło państwa, zaś gród, który zbudował w tym miejscu, nazwał Gniezdnem. I tak na wiele wieków biały orzeł na czerwonym polu łopoczący na chorągwiach prowadził polskich rycerzy, a później żołnierzy do walki o chwałę lub wolność naszej ojczyzny. Pozostał także gród gnieźnieński, w którym jako w pierwszej stolicy Polski zamieszkiwali nasi pierwsi książęta i królowie. 
Tu rozstali się bracia. Czech wyruszył na południe, zaś Rus na wschód i tam założyli swoje państwa, które od ich imion nazwano Czechami i Rusią. Zaś Polaków nasi sąsiedzi przez długie lata nazywali Lechitami, widząc w nas zapewne potomków legendarnego Lecha.

​

Kto jest świętym patronem Polski

• Najświętsza Maria Panna (NMP)

Krolowa Polski. Jest główną Patronką Polski. Sam tytuł Matki Bożej Królowej Polski sięga drugiej połowy XIV wieku. Wtedy to Grzegorz z Sambora po raz pierwszy nazywa Maryję Królową Polski i Polaków. 1 kwietnia 1656 r. w katedrze lwowskiej, w czasie Potopu szwedzkiego, król Jan Kazimierz w sposób oficjalny ślubował: „Ciebie za patronkę moją i za królowę państw moich dzisiaj obieram.”

• Święty Wojciech

Jest najstarszym patronem Polski (i jest też patronem Europy). Święty Wojciech (Adalbert) nie był Polakiem, pochodził z Czech gdzie był biskupem Pragi. Nie znał języka polskiego. Po opuszczeniu Czech, a praktycznie wygnaniu z biskupstwa w Pradze Czeskiej, Polska przyjęła Biskupa Wojciecha serdecznie i z honorami. Ksiądz Biskup Wojciech udał się na północ do Gdańska by nawracać tam pogańskich Prusów. Zginał 23 kwietnia 997 w okolicach Elbląga, już w obwodzie kaliningradzkim. Był pierwszym świętym polskiego Kościoła Katolickiego, męczennikiem za wiarę.

• Święty Andrzej Bobola

Męczennik, patron Polski, autor tekstu ślubów lwowskich króla Jana Kazimierza. Pracował w Bobrujsku w latach 1630–1633. В okresie od 1642–1646 przebywał w Pińsku i okolicach prowadząc rozwiniętą działalność misyjną. Zamordowany w rzeźni w Janowie Poleskim przez Kozaków za то, że nawracał ludność prawosławną na wiarę katolicką. Dzień pamięci 16 maja.

• Święta Jadwiga

Królowa Jadwiga Andegaweńska (1374-1399), córka króla Węgier i Polski - Ludwika Węgierskiego. Ojciec Jadwigi, Król Ludwik, panował w Polsce krótko, głównie za pośrednictwem swojej matki, Elżbiety, siostry polskiego Króla Kazimierza Wielkiego. Po śmierci Ludwika Węgierskiego, w 1384 r., jedenastoletnia dziewczynka Jadwiga została koronowana Królową Polski.  

Wielki Książę Litewski Jagiełło zobowiązał się poślubić Jadwigę (Jagiełło miał wówczas przeszło 40 lat) po nawróceniu się wraz z całą Litwą na chrześcijaństwo w obrządku łacińskim.  Nie zostawiając przed śmiercią dzieci, w wieku 25 lat, Jadwiga zapisała cały swój majątek osobisty na rzecz Akademii Krakowskiej. Gotowość Jadwigi do podporządkowania swego życia dla realizacji celów państwowych przyczyniła się do wielkiej sympatii i szacunku, jakim cieszyła się ta królowa.

• Święty Stanisław ze Szczepanowa

Patron Polski. ur. 1030 w Szczepanowie, zginał 11 kwietnia 1079 w Krakowie – polski duchowny katolicki, biskup krakowski, męczennik za wiarę, święty Kościoła katolickiego, jeden z głównych patronów Polski. Ksiądz Biskup Stanisław Szczepanowski wszedł w konflikt z władcą ówczesnej Polski, Bolesławem Szczodrym. Został z rozkazu króla zgładzony. W Kościele katolickim uznany został za świętego męczennika, który w obronie praw Kościoła i społeczeństwa przeciwstawił się władzy świeckiej. Król zaś musiał uciekać z Krakowa pod pręgierzem opinii „za okazane okrucieństwo”.
Kult Świętego Stanisława był bardzo głęboko rozpowszechniony w czasach Polski komunistycznej. Tradycyjne wspomnienie św. Stanisława w Kościele katolickim obchodzone jest w polskim Kościele 8 maja.

• Święty Stanisław Kostka

Jest również patronem Polski (i młodzieży). Urodził się w 1550. w Rostkowie na Mazowszu jako syn kasztelana Zakroczymia. Od dzieciństwa późniejszy święty chciał wstąpić do zakonu jezuitów. Nie popadł z nikim w konflikt. Umarł bardzo młodo, w 1568, a wszyscy którzy go spotkali, uważali go za świętego za dobroć, którą promieniował. Kult Świętego Stanisława najbardziej mocny jest w Warszawie, stolicy Mazowsza. A dzień pamięci przypada 13 listopada.
 

Święte miejsca w Polsce:

• Jasna Góra – zespół klasztorny zakonu paulinów w Częstochowie, położony na wzgórzu Jasna Góra. Jest jednym z ważniejszych miejsc kultu maryjnego i najważniejszym centrum pielgrzymkowym w Polsce. Na Jasnej Górze znajduje się obraz Matki Bożej Częstochowskiej.

• Wadowice - 18 maja 1920 roku urodził się Jan Paweł II.

​

Festywale:

1) Międzynarodowy Festiwal Folkloru w Zielonej Górze;

2) Międzynarodowy Festiwal Piosenki w Sopocie;

3) Międzynarodowy Festiwal Chopinowski w Dusznikach-Zdroju;

4) Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu;

5) Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne im. Ignacego Wachowiaka w Lublinie

​

Polskie pieśni patriotyczne:

Bogurodzica, Warszawianka, Boże, coś Polskę, Rota.

Rota (autor słów Maria Konoplicka) – pieśń patryotyczna, popularna w czasie powstań narodowych XX wieku. Zostala napisana w 1908 roku

Polscy muzykanci:

Edyta Górniak – 2 miejsce na Eurowizji w 1994 roku, Myslovitz.

Czerwone gitary,

Maryla Rodowicz,

​

Polskie tańce narodowe:

Krakowiak,

Polonez,

Mazur,

Kujawiak

KUCHNIA POLSKA  potrawy narodowe

Pierwsze dania

Żur (żurek) – zupa na bazie zakwasu z mąki.

Składniki: 600 g surowej białej kiełbasy,  listek laurowy - лавровый лист, kilka ziaren czarnego pieprzu, kilka ziaren zieła angielskiego, 2 ząbki czosnku,  suszony grzybek (kapelusz), ok. 2 szklanki zakwasu na żur,   majeranek,  4 jajka na twardo - 4 яйца, sól, pieprz.

Flaki (flaczki) – tradycyjna potrawa mięsna w formie gęstej zupy. Jej nazwa wywodzi się z jednego z głównych składników: oczyszczonych i pokrojonych w cienkie poprzeczne paski flaków wołowych (fragmenty żołądka).

Barszcz czerwony – znany w różnych odmianach w innych kuchniach słowiańskich i w litewskiej. Istnieją dwie klasyczne wersje czerwonego barszczu: postna na Boże Narodzenie oraz wielkanocna na wywarze mięsnym. Tradycyjnym dodatkiem do barszczu wigilijnego są uszka.

Zupa pomidorowa - zupa przygotowywana na bazie rosołu lub bulionu z warzyw. Głównym składnikiem, nadającym smak są świeże pomidory lub koncentrat pomidorowy. Zupę zwykle podaje się z makaronem lub ryżem. Bardzo często do poprawy smaku stosuje się zioła, np. bazylię lub natkę pietruszki oraz zabiela śmietaną. Dobrze jest na sam koniec dodać nieco cukru i szczyptę cynamonu.

Kapuśniak: na bazie kwaszonej kapusty

Zupa ogórkowa: główny składnik – kiszone ogórki

Drugie dania

Bigos - tradycyjna dla kuchni polskiej potrawa z kapusty i mięsa. Podstawowe składniki bigosu staropolskiego to drobno szatkowana kapusta kiszona, kapusta świeża (niekiedy używa się tylko kiszonej), różne gatunki mięsa i wędlin, suszone grzyby, suszone śliwki, cebula i przyprawy.

Pierogi – podobnymi potrawami są rosyjskie pielmieni i ukraińskie wareniki. Słowo "pierogi" oznacza potrawę z ciasta gotowanego, pieczonego lub smażonego wypełnionego różnorodnymi nadzieniami. W Polsce jako nadzienie najczęściej występują: mięso (mielone i wstępnie podsmażone), kiszona kapusta z grzybami (także razem przemielone), owoce sezonowe (jagody, truskawki itp.).

Ruskie pierogi – popularny w Polsce typ pierogów. Nadzienie przygotowuje się z masy twarogowo-ziemniaczanej z dodatkiem podsmażonej cebuli.

Kluski – potrawy mączne, często z dodatkiem ziemniaków i jajek. Często występują w kuchni polskiej, a także w kuchniach innych krajów, zazwyczaj jako dodatek do dań mięsnych i zup.

Gołąbki - zmielone mięso wołowe z dodatkiem ryżu, owinięte w liście kapusty.

Kotlet schabowy – kotlet panierowany ze schabu (z kością lub bez) przypominający sznycel wiedeński. Jest to jedna z tradycyjnych i najbardziej popularnych potraw w kuchni polskiej.

Golonka – nazwa tradycyjnej polskiej potrawy z tuszy świni domowej.

W lokalach gastronomicznych dostępna jest również golonka z żurawiną i świeżym chrzanem, po węgiersku, bawarsku lub nadzieniem z zielonego pieprzu. W Beskidach na golonce przyrządzić można kwaśnicę, lub w zależności od regionu kapuśniak. W Beskidzie Śląskim i Żywieckim serwowana jest golonka duszona w piwie. Beskidzką golonkę zdaniem restauratorów wyróżnia większa zawartość pieprzu i ostrzejszy aromat. Smak golonki podkreślać mają pieczone ziemniaki i kiszona kapusta, zdarza się, że podawana jest z frytkami. Upieczoną golonkę można pozostawić aż do wystudzenia, pokrojoną na zimno podaje się jako wędlinę do chleba.

Mizeria – sałatka z zielonych ogórków, pokrojonych w plasterki i osolonych z dodatkiem cebuli. Najczęściej występuje z dodatkiem śmietany, choć bywają także wersje bez śmietany (np. z olejem).

Desery

Faworki: cienkie i kruche ciastka posypywane cukrem pudrem.

Galaretka: o smaku owocowym, podawana z bitą śmietaną lub owocami.

Makowiec: ciasto z nadzieniem z mielonego maku.

Pączki: drożdżowe ciastka smażone w oleju, nadziewane konfiturami z róży lub dżemem owocowym.

Sernik: ciasto na bazie twarogu.

Szarlotka: ciasto z jabłkami, podawane czasami z bitą śmietaną lub lodami.

Mazurek – tradycyjne, słodkie ciasto kuchni polskiej.

​

Polska tradycja potraw wielkanocnych jest bardzo bogata i nie ma chyba innej tak bogatej tradycji kulinarnej na czas obchodów Świąt Wielkanocnych. Czekamy na to śniadanie przez cały Wielki Post, zatem nie dziwi fakt, że wszystkiego co znajduje się na stole staramy się skosztować choćby przynajmniej po troszeczkę. Na tradycyjnym stole wielkanocnym nie może zabraknąć takich potraw jak: żurek wielkanocny, biała kiełbasa pieczona, szynka świąteczna, faszerowane jajka, ćwikła, babka wielkanocna, mazurek i sernik.

​

Wigilia (24 grudzień) jest dniem poprzedzającym Boże Narodzenie. Słowo wigilia pochodzi od łacińskiego vigilare, co znaczy: czuwać, być czujnym. W Kościele od starożytności obchodzono wigilie, czyli czuwano, aby o północy godnie powitać nadejście dnia świątecznego. Przed wigilia, 23 lub 24 grudnia, ale rzadko wcześniej, w domach ustawia się i dekoruje choinkę.
Wieczorem, w wigilię Bożego Narodzenia gromadzimy się w gronie najbliższych, by oczekiwać przyjścia Jezusa. Polska tradycja nakazuje zasiąść do wieczerzy, gdy zabłyśnie pierwsza gwiazdka na niebie.
Gwiazdka ta jest symbolem Gwiazdy Betlejemskiej. Zgodnie z obowiązującym obecnie prawem kościelnym nie ma w tym dniu obowiązku zachowania postu,
jednak dawna tradycja w Polsce która każe powstrzymać się w tym dniu od potraw mięsnych jest ściśle przestrzegana. Na początku wieczerzy wigilijnej odczytuje się fragment Ewangelii mówiący o narodzeniu Jezusa (ewangelia
według Sw. Łukasza 2, 1-20) i zaczyna wieczerzę modlitwą. Następnie wszyscy dzielą się opłatkiem i składają sobie wzajemnie życzenia. Życzenia te nie powinny być gotowymi formułkami, które się wyrecytuje – powinny one płynąć z serca, być szczere i autentyczne, gdyż składamy je najbliższym sobie osobom. Opłatek, tam gdzie to możliwe, kładzie się na stole na talerzyku pod którym, często pod obrusem, wkładamy troszeczkę siana: na pamiątkę żłóbka. 

Były i są bardzo różne zwyczaje dotyczące ilości i zawartości potraw wigilijnych. Symbolem wigilii są potrawy z ryby, zwłaszcza karpia. W starożytności ryba symbolizowała Jezusa. Zwyczajowo podaje się także barszcz z uszkami, potem grzyby z kapustą, ryby gotowane lub pieczone, kluski z makiem, kompot z suszonych owoców, itd. Rybą będącą nieodłącznym
symbolem wigilii stał się karp. Na ogół przygotowuje się 7, 9 względnie 12 potraw. Przyjęło się pozostawienie wolnego nakrycia, miejsca przy stole dla ewentualnego gościa lub też symbolicznie dla Chrystusa. We wschodnich regionach obowiązkowo podaje się kutię (gotowaną pszenicę lub jęczmień z miodem, orzechami i migdałami). Po skończonej wieczerzy śpiewa się kolędy i obdarowuje prezentami. Często prezenty ułożone są pod choinką.
Pasterka to Msza św. która jest odprawiana o północy w noc Bożego Narodzenia. Udział w tej szczególnej Eucharystii całych rodzin jest najważniejszym elementem świętowania dnia przyjścia Jezusa na świat. W
Kościołach przed Pasterką ustawiane są tradycyjnie choinki i Żłóbek.

​

Kolędy:

Bóg się rodzi, Cicha noc, Lulajże Jezuniu, Gdy śliczna Panna, Jezus malusieńki,  Pryzjechali do Betleem pasterze.

Wśród nocnej ciszy...
Wśród nocnej ciszy głos się rozchodzi:
Wstańcie, pasterze, Bóg się wam rodzi
Czym prędzej się wybierajcie,
Do Betlejem pośpieszajcie,
Przywitać Pana.
Poszli, znaleźli Dzieciątko w żłobie,
Z wszystkimi znaki, danymi sobie.
Jako Bogu cześć Mu dali,
A witając zawołali,
Z wielkiej radośc1.
"Ach witaj, Zbawco; z dawna żądany,
Tyle tysięcy lat wyglądany!
Na Ciebie króle, prorocy,
Czekali, a Tyś tej nocy -
Nam się objawił".
I my czekamy na Ciebie, Pana,
A skoro przyjdziesz na głos kapłana.
Padniemy na twarz przed Tobą,
Wierząc, żeś jest pod osłoną,

Chleba i wina.

​

Dzisiaj w Betlejem...
Dzisiaj w Betlejem, dzisiaj w Betlejem,
Wesoła nowina.
Że Panna czysta, że Panna czysta
Porodziła Syna.
Chrystus się rodzi,
nas oswobodzi, Anieli grają,
Króle witają, Pasterze śpiewają,
bydlęta klękają,
Cuda, cuda ogłaszają.
Maryja Panna, Maryja Panna,
Dzieciątko piastuje.
I Józef święty, I Józef święty,
Ono pielęgnuje.
Chrystus się rodzi...
Choć w stajeneczce, choć w stajeneczce,
Panna Syna rodzi,
Przecież On wkrótce, Przecież On wkrótce,
Ludzi oswobodzi.
Chrystus się rodzi...

​

Pójdźmy wszyscy do stajenki...
Pójdźmy wszyscy do stajenki,
do J e z u s a i Panienki!
Powitajmy maleńkiego
i Maryję, Matkę Jego.
Witaj, Jezu ukochany,
od Patryarchów czekany.
Od Proroków ogłoszony,
od narodów upragniony.
Witaj, Dziecineczko w żłobie,
wyznajemy Boga w Tobie.
Coś się narodził tej nocy,
byś nas wyrwał z czarta mocy.

​

Bóg się rodzi
Bóg się rodzi, moc truchleje:
Pan niebiosów obnażony.
Ogień krzepnie, blask ciemnieje,
Ma granice Nieskończony:
Wzgardzony okryty chwałą,
Śmiertelny Król nad wiekami;
A Słowo ciałem się stało
I mieszkało między nami.

​

Dożynki, Święto Plonów, Wieńce – ludowe święto połączone z obrzędami dziękczynnymi za ukończenie żniw i prac polowych. W czasach przedchrześcijańskich – etniczne święto słowiańskie, przypadające w okresie równonocy jesiennej (23 września). Współcześnie obchodzone zwykle w jedną z niedziel września po zakończeniu żniw.

Święto dożynkowe jest ukoronowaniem całorocznego trudu i pracy rolników. Choć roczny cykl prac polowych kończy się przed Adwentem, to po żniwach zawsze następował krótki czas odpoczynku i radosnego świętowania. Dożynki w różnych okolicach nazywano też obrzynkami, wyżynkami, okrężnem (od dawnego zwyczaju okrążania pól po zbiorze zboża) wieńcowem lub wieńczynami (od najważniejszego atrybutu tego święta – wieńca żniwnego).

Święto Plonów zwykle odbywa się w sierpniu lub na początku września. Zwyczajowo w jedną z niedziel września po zakończeniu żniw. Przy sprzyjającej pogodzie koniec żniw przypada przed dniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, stąd ludowe przysłowie „Na Wniebowzięcie zakończone żęcie”. Czasami dożynki łączono ze świętem Matki Boskiej Zielnej przypadającym na 15 sierpnia.

​

Pisanka – ogólna, zwyczajowa nazwa jaja (zwykle kurzego, ale także gęsiego  czy kaczego) zdobionego różnymi technikami.

W zależności od techniki zdobienia, świąteczne jajka mają w Polsce różne nazwy:

• Drapanki powstają przez drapanie ostrym narzędziem zewnętrznej barwionej powłoki jajka, technika spotykana głównie w Polsce i Austrii

• Kraszanki (zwane też malowankami lub byczkami) powstają przez gotowanie jajka w wywarze barwnym, dawniej uzyskiwanym wyłącznie ze składników naturalnych. Używano roślin, które pozwalały na uzyskanie różnych kolorów:

  brązowy (rudy): łupiny cebuli

  czarny: kora dębu, olchy lub łupiny orzecha włoskiego

  żółtozłocisty: kora młodej jabłoni lub kwiat nagietka

  niebieski: płatki kwiatu bławatka

  fioletowy: płatki kwiatu ciemnej malwy

  zielony: pędy młodego żyta lub listki barwinka

  różowy: sok z buraka

• Pisanki mają różnobarwne desenie. Powstają przez rysowanie (dawniej: pisanie) na skorupce gorącym roztopionym woskiem, a następnie zanurzenie jajka w barwniku. Jako narzędzi do pisania używano szpilek, igieł, kozików, szydeł, słomek i drewienek. Pisanki wykonywane w regionie Białegostoku wykonywane były albo bez narzędzi, poprzez nakrapianie wosku na jaja albo poprzez nanoszenie prostych elementów graficznych rozgrzanym końcem świecy. Zdarzały się też przypadki używania narzędzi takich jak słomki, patyki, czy dętki z opon rowerowych[8].

• Oklejanki (naklejanki) są przyozdobione sitowiem, płatkami bzu, skrawkami kolorowego, błyszczącego papieru, tkaniny, również nicią lub włóczką wełnianą itp.

• Nalepianki – popularne zwłaszcza w dawnym województwie krakowskim i w okolicach Łowicza. Powstaje przez ozdabianie skorupki jajka różnobarwnymi wycinankami z papieru.

• Ażurki - pisanki ażurowe – są wykonywane z wydmuszek jaj kurzych, kaczych, gęsich i strusich. Technika polega na nawiercaniu w skorupce otworów przy pomocy wiertarki i malutkiego wiertła, miniszlifierki, piaskarki, turbiny dentystycznej, frezarki CNC. Wydmuszka z nawierconymi wzorami jest malowana najczęściej farbą akrylową.

​

Сzym jest pocalunek w dlon? 

Jest to forma przywitania lub pozegnania, ktora stosuja mezczyzni wobec kobiet (niekiedy wobec mezczyzn – dostojnikow) jako symbol glebokiego szacunku, sympatii i przyjazni. W czasach podzialow spolecznych, naturalnie ograniczano grono dam, darzonych pocalunkiem reki, do sobie rownych. W efekcie – do kobiet z elit.

W Polsce mozna jeszcze spotkac mezczyzn, ktorzy na powitanie czy pozegnanie caluja kobiete w dlon. Gest calowania w reke wyraza szacunek do pani. Nie wypada robic tego pod golym niebem, w tramwaju, autobusie i innych srodkach komunikacji, w sklepie czy urzedzie i w pracy. Wazne, by nie calowac reki podanej nad stolem lub w rekawiczce.

​

​